‘Er schuilt wel een missionaris in me; die openbaart zich in de stijlpastoor én in de basketbaltrainer’

Foto Frank Ruiter

Stijlspecialist Arno Kantelberg (50) schreef een boek over schrijvers en hun uitdossing. De Brabantse Amsterdammer verkiest Mulisch boven Deelder.

Volkskrant, 6 december 2018

Arno Kantelberg Beeld Frank Ruiter

Esquire, Men’s Health of National Geographic?

‘Niets ten nadele van de andere titels, maar Esquire natuurlijk! Vanaf mijn 20ste lees ik de Amerikaanse editie en sinds ik hoofdredacteur werd, vijftien jaar geleden, is er een hechte band. Ik lees alle stukken, schrijf vaak de coverinterviews en natuurlijk de hoofdredactionele column. Daarnaast zie ik erop toe dat het magazine steeds een stijlvol ontwerp krijgt. Elke uitgave is in principe een variatie van hetzelfde, succesvolle recept, met stijl, carrière, interviews en entertainment als ingrediënten. Maar ik probeer er elke keer de beste versie van te maken. Als jij wekelijks babi pangang maakt, wil je het toch ook steeds opnieuw lekker maken?

‘Drie titels managen is inderdaad erg druk. Ik fiets nu heen en weer tussen de twee locaties van onze uitgeverij. Ik hoop meer rust te vinden, wanneer we met de gehele uitgeverij verhuizen naar een nieuwe locatie in de stad.’

Gemert of Amsterdam?

Op licht joelende toon: ‘Gééémèèèrt. Je stelt deze vraag vaker, neem ik aan? Is er überhaupt ooit iemand die Amsterdam kiest? In Gemert heb ik mijn vormende jaren beleefd. Het is het dorp van mijn moeder, mijn eerste vriendinnetje, mijn eerste basketbalcoach, mijn leraar geschiedenis. Daar denk ik met liefde aan terug. Maar soms spoken er andere echo’s van dat verleden door mijn hoofd. De herfstige dinsdagen waarop ik door lege straten terugfietste van school naar huis. De zondagen in een katholiek boerendorp. Avontuur was er weinig te beleven. Als ik er over nadenk, vind ik Amsterdam inderdaad leuker. Hier heb ik mijn koffiehuis aan de overkant, waar het altijd gezellig druk is. Toch heb ik me altijd verbaasd over al die jongens en meisjes uit dorpen die de grote stad krampachtig omarmen en bij wijze van spreken roepen: ‘Ik kan geen dag zonder de Westertoren!’ Het Maria Goos-syndroom. Dat heb ik niet.

‘Ik kom uit een bijstandsgezin. Mijn vader is op jonge leeftijd overleden en mijn oudere broer en ik groeiden alleen met alleen onze moeder op. Van internet hadden we nog niet gehoord en thuis hadden we vijf boeken: Het Aanzien van 1969, 1971, 1972, 1973 en 1975. 1974 ontbrak, om de een of andere reden. Die boeken verslond ik. Ze waren mijn venster op de wereld en een lange tijd kon ik je precies vertellen welke obscure historische gebeurtenis op welke datum plaatsvond. In strips en tv-series zag ik journalisten, dat leek me zo’n mooi Pietje Bell-achtig bestaan: met een blocnote in de hand de wereld ontdekken. Mijn grootste ambitie was echter om gewoon goede stukjes te schrijven. Ik had geen vergezichten in mijn hoofd.

‘Of ik weer in Gemert zou kunnen wonen? Misschien wel halverwege. Den Bosch, ofzo? Mijn dochter en mijn zoons krijgen wel een Surinaams-Brabantse opvoeding (Kantelbergs vrouw komt uit Suriname, red.). Worstenbroodjes en kousenband.’

Planet or plastic?

‘Ah ja. Dat was de tekst op de cover van de best verkochte National Geographic dit jaar. Op de coverfoto dreef een plastic zakje in de oceaan. Doordat er ingezoomd was, leek het net een ijsberg. Een verontrustend, maar door de compositie ook esthetisch beeld. Ik denk dat het daarom zo goed verkocht. Het sprak tot de verbeelding.

‘Ik kan natuurlijk niet voor plastic kiezen. Bij de National Geographic overpeinzen we op verschillende manieren onze impact op het milieu. Het recyclenbare folietje om de magazines wordt binnenkort vervangen door papier. Het is waar, in de National Geographic Traveler, het reismagazine van National Geographic, prijzen we vervuilende vliegreizen aan. Reizen vind ik echter cruciaal. Reizen is de wereld ontdekken en leren appreciëren, het helpt je context te geven aan het bestaan in Nederland. Maar het is zaak om verstandig te reizen. Ga niet voor een dagje shoppen op en neer naar Barcelona of Londen. Neem de trein, wanneer het kan.

‘Treinreizen zullen we nadrukkelijk meer gaan aanprijzen. Daarnaast verschijnt er binnenkort een artikel van onderzoeksjournalist Bart Crezee, dat licht werpt op de vraag of het überhaupt zoden aan de dijk zet om je vliegreizen te compenseren. De conclusie is dat het het beste zou zijn om binnen te blijven en niets te doen. Maar dat is onrealistisch. Daarom geeft de auteur wat realistischer tips, voor mensen die wel willen reizen maar ook aan het milieu denken.’

Basketbalcoach of stijlpastoor?

‘Basketballoach! Veertien jaar coach ik al 2 à 3 keer in de week jongens tussen de 10 en 18 jaar.  In het weekeinde spelen we een wedstrijd. Twee keer ben ik met mijn team Nederlands kampioen geworden. En geen onderbond hè, mind you. Hoe ik daarin ben beland? Mijn beide zonen spelen basketbal en zelf speelde ik vroeger ook. Ik geniet ervan die jongens,  vaak echte schoffies, te kneden. De titel stijlpastoor is me ooit gegeven, omdat ik mijn ongezouten mening geef over de kleding van bekende Nederlanders. Het is een rol die ik met plezier speel, onder andere elke zaterdag in het Volkskrant Magazine. Maar je kunt me niet gelukkiger maken dan wanneer je me op een sportveld zet met een groep jongeren. Er schuilt denk ik wel een missionaris in me, die zich zowel als basketbaltrainer als stijlpastoor openbaart.’

Regels of improviseren?

‘Improviseren. Regels zijn alleen maar leuk als je ermee kunt breken. Ik ben zelf altijd wel een beetje opstandig geweest. Maar ik ontken niet dat regels prettig zijn om houvast te bieden. Bij basketbal zijn er ook veel regels: netjes elkaar de hand geven, op tijd komen. Daar moeten de jongens zich ook echt aan houden. Echter, als we het over stijl hebben, dan zou het wel fijn zijn als de Nederlandse man bepaalde regels zou kennen. Vandaag de dag leert een jongeman bijvoorbeeld niet meer van zijn vader hoe hij een stropdas moet strikken, zoals ooit wel het geval was. Die kentering komt door de jaren zestig en zeventig, toen alle regels overboord moesten. Maar dat maakt dat de man nu van ver moet komen en vaak geen enkele houvast heeft in het ontwikkelen van een eigen kledingstijl.

‘Een stijlregel die ik het belangrijkst vind? Dat de mouwen van mijn overhemd onder mijn jasje uit komen. Als ik dat niet doe, voelt het bijna alsof ik naakt rondloop.’

Naar huis op de bakfiets of met een vrouw die cigarillo’s rookt?

‘Dit is het raarste dilemma dat ik ooit heb gehoord. O! Het zijn citaten uit de Esquire-scheurkalender van vorig jaar. In de kalender stond bij elke datum een regel voor mannen. Zoals: ‘Een bakfiets is voor niemand leuk’ of ‘Ga nooit met een vrouw naar huis die cigarillo’s rookt’. Vooral om te lachen natuurlijk. Van de bakfiets moet ik niets hebben. Het is de GroenLinks-Hummer van de Amsterdamse binnenstad, die iedereen in de weg staat. Dan kies ik de vrouw met een cigarillo. Dat wordt misschien nog een leuk avontuur.’

To be a work of art or to wear a work of art?

‘Ah, Oscar Wilde. Ik zou zeggen: to be a work of art. Ik fiets dagelijks de hele stad door, uren per dag. In Amsterdam fiets je dan meestal in een hele colonne van fietsers. Ik mag dan graag achter vrouwen fietsen. Ik ruik de geur van hun parfum in de wind en kijk naar de manier waarop ze trappen. Er is namelijk weinig zo charmant en kunstrijk als hoe Nederlandse vrouwen kunnen fietsen.’

Carnaval of Fashion Week?

‘De Fashion Week in Milaan, waar ik twee keer per jaar kom, begint al aardig op een carnaval te lijken. Er wordt meer gepronkt door de bezoekers van de modeshows dan op de catwalk. Op straat staan rijen fotografen klaar om de extravagante outfits van de voorbijgangers vast te leggen. Maar de relaxte sfeer die tijdens het Brabantse carnaval heerst, is niet te overtreffen. Tegenwoordig vier ik het niet meer in het dorp, maar in Den Bosch.’

Harry Mulisch of Jules Deelder?

‘Mijn persoonlijke favorieten uit De stijl van de schrijver(Kantelbergs nieuwe boek, red.). Hoewel ik Jules geweldig vind in vestimentaire zin, moet ik voor Harry Mulisch kiezen. Je kunt niet om hem heen. Zo extravagant en zo eigenwijs. Hij reed demonstraties af in zijn cabriolet sportwagen met opengewerkte, kalfslederen racehandschoenen aan. Heerlijk, die arrogantie en koketterie. Zo ingenieus als hij zijn romans construeerde, zo construeerde hij ook zijn garderobe. Een zekere moed en arrogantie zijn nodig om een spannende stijl te hebben.’

Arno Kantelberg: De stijl van de schrijver − Schrijvers & hun kleding. Podium; 152 pagina’s; € 17,50.

CV ARNO KANTELBERG

1968: Geboren te Gemert

1990: Begint bij HP/ De Tijd

1991: Cum laude afgestudeerd aan de Fontys Hogeschool Journalistiek in Tilburg

1999-2001: Adjunct-hoofdredacteur van VARA Gids

2001-2003: Adjunct-hoofdredacteur Nieuwe Revu

2003: Hoofredacteur Man en Esquire

2006: Esquire in eigen beheer uitgegeven voor 5 jaar

2008: Hoofdredacteur van het jaar Nederlandse Uitgevers Bond

2012-heden: Wekelijkse column Volkskrant Magazine, over de stijl van bekende Nederlanders

2015- heden: Vaste columnist voetbalmagazine Santos

2017: Hoofdredacteur Men’s Health

2018: Hoofdredacteur National Geographic

Bibliografie:

Voetbaltaal – Van aanspeelpunt tot zwabberbal (1997, uitgeverij Prometheus)

Vloekenboek – Een verzameling hedendaagse verwensingen (1998, uitgeverij Prometheus)

Telefoonboek – De mens en zijn mobiele telefoon (1999, uitgeverij Bert Bakker)

Met het bord op schoot – Een halve eeuw televisieherinneringen (2001, uitgeverij Prometheus)

Voetbaltaal – Speciale herziene EK-editie (2008, uitgeverij Prometheus)

Smaak – Ongevraagd stijladvies aan bekende mensen (waar u ook wat aan heeft)(2013, uitgeverij Bertram + De Leeuw)

Het wonder van Eindhoven – Reizen door de geschiedenis van de lichtstad (2013, uitgeverij Podium)

Man op z’n best – kledingadvies van sneaker tot maatpak (2016, uitgeverij Podium)

De stijl van de schrijver – Schrijvers & hun kleding (2018, uitgeverij Podium)

‘Als Elle Bandita zo vet was, waar waren jullie dan, godverdomme?’

Foto Frank Ruiter 

De dagelijkse realiteit valt vaak tegen, vindt Ryanne van Dorst (34). De rebelse zangeres en presentator prefereert de nacht – zie haar tv-programma Nachtdieren.

Volkskrant, 10 januari 2019

Elle Bandita of Ryanne van Dorst?

‘Er wordt mij altijd gevraagd naar Elle Bandita. Ook nu weer, dus. Maar jaren geleden kwam er soms bijna niemand bij onze concerten. Dan denk ik: als Elle Bandita zo vet was, waar waren jullie dan, godverdomme?

Ik kies nu voor Ryanne van Dorst. Elle Bandita heb ik drie jaar geleden ritueel vermoord. Alle merchandise heb ik in de fik gestoken en de bandnaam is veranderd in Dool. Elle Bandita was een enorme uitlaatklep voor me, vanaf mijn 18de, toen ik met optreden begon. Ik was gestopt met school, was boos op hoe slecht mensen elkaar behandelen, had een aversie van autoriteit en alles wat enigszins met burgerlijkheid te maken had. Mijn eigen plek op de wereld veroverde ik door te rebelleren. Dat boze, rebelse karakter goot ik in het personage Elle Bandita.

‘Maar op een gegeven moment ging het meer om het feit dat Elle Bandita in een kwartier een fles whisky leegdronk en haar gitaar aan gort sloeg, dan om de muziek. Dat was ik zat. Bij Dool heb ik meer het gevoel dat het wél om de inhoud draait. En ik kan mijzelf nu ook kwijt in mijn presenteerwerk.’

Op wereldtournee of thuis in Rotterdam?

‘O, dit is een moeilijke. Ik ben al op veel plekken geweest en er is nog veel dat ik zou willen zien. Met Dool heb ik twee jaar door Europa getoerd en dat was geweldig. Ik houd van reizen en avontuur en de wereld zien. Toch voel ik nu een sterke drang om thuis te blijven en me terug te trekken in mijn cocon. Zulke perioden, waarin ik het even rustiger aan doe en mij terugtrek in mijzelf, komen eens in de zoveel jaar voor en duren weken tot maanden. Ik denk dat ik daarmee ook zoiets als een burn-out voor wil zijn. Ik wil niet opeens tot de conclusie komen dat ik niet meer weet waar ik het allemaal voor doe.

‘Niet dat ik nu niets doe. Ik schrijf muziek en verdiep me in mijn nieuwe grote hobby: fotograferen. Ook moet ik nog twee afleveringen opnemen van mijn nieuwe programma Nachtdieren, waarvoor ik ’s nachts heel Nederland doorrijd en met mensen spreek die om verschillende redenen nog wakker zijn. Creëren, of dat nou een programma, een fotoserie of een muzieknummer is, is voor mij een even groot avontuur als verre reizen maken.’

Vroeg op of laat naar bed?

‘Als het even kan dan laat ik mijn dag tot halverwege de nacht doorlopen. De rust en ruimte die de nacht biedt: lekker. Geen berichtjes, geen gerommel om je heen, geen verkeer op straat. De nacht geeft me het gevoel dat ik in een heilig vacuüm zit, waarin ik de baas ben. Dan ben ik ontvankelijker voor inspiratie. Het idee voor Nachtdieren kwam ook op deze manier. Ik merkte dat ik benieuwd werd naar verhalen van anderen die in het donker door de stad dwalen of bij wie de lampen nog branden. Waarom zijn ze nog wakker? Wat doen ze op dit uur?

‘De dagelijkse realiteit vind ik vaak tegenvallen. De nacht heeft iets mythisch en geheimzinnigs. Niet dat ik geloof in bovenaardse krachten, maar ik trek me graag terug in fantasiewerelden. In mijn boekenkast staan alle Harry Potter– en Lord of the Rings-boeken. Maar tegenwoordig kan ik ook hele nachten opblijven om fotografie-tutorials te bekijken. Die test ik dan ook meteen uit. Vannacht heb ik honderd foto’s gemaakt van dit kleine beeldje (een kandelaar in de vorm van een koperen duiveltje, red.) en over elkaar heen geplakt in Photoshop. Dan krijg je een surrealistisch scherp beeld.’

Naar school of leren van het leven?

‘Leren van het leven. Sowieso. Zelf heb ik mijn opleiding nooit afgemaakt. In Havo 4 ben ik van school afgegaan. Een tijd daarna besloot ik nog Engels te gaan studeren. Maar na de eerste studiedag ben ik nooit meer teruggegaan. Ik wilde al jong dingen zelf ervaren en had een hekel aan autoriteit. Als anderen denken dat ze de baas over me zijn, dan word ik gek. Het  is  gelukkig wel goed uitgepakt. Maar je moet wel accepteren dat leren van het leven met vallen en opstaan gaat. Er staat geen leraar naast je, die vertelt hoe het moet.

‘Maar ik ontken niet dat we ook geschoolde mensen nodig hebben, die ingewikkelde sommen oplossen opdat wij allemaal kunnen blijven leven. Waar zouden we zijn zonder Einstein?, zeg ik altijd. Nee, dat zeg ik eigenlijk nooit. Maar uiteindelijk denk ik: wat heb je aan rekensommetjes als je voor een uitdaging in je persoonlijke leven staat?’

Teamwork of onewomanshow?

‘Deze vind ik het moeilijkst, tot nu toe. Mag ik een joker inzetten?

De voldoening is groter als je met een groep iets groots voor elkaar krijgt. Alsof je met zijn allen op een glijbaan zit en samen naar beneden glijdt. Het liefst heb ik echter alles zelf in handen, ik ben een enorme controlfreak.

‘Soms zou ik willen dat ik wat minder dat bijdehante zou hebben. Al is die directheid ook mijn charme. Hoop ik.’

Rebelleren om te rebelleren of rebel with a cause?

‘Een rebel ben ik in elk geval. Ik vind het gewoon lekker om overal tegenaan te trappen. Vroeger was ik misschien meer een rebel with a cause en had ik het gevoel dat ik ergens voor wilde vechten. Ik sprak mensen erop aan als ze vlees aten. Nu voel ik die behoefte minder. Het hele internet staat tegenwoordig vol meningen. Meningen, miljarden meningen, de fucking hele dag door. Ik heb niet het idee dat mijn geschreeuw daarbovenop nog enig nut heeft. Nu doe ik gewoon waarin ik zelf zin heb, zonder anderen iets op te leggen.’

Fotografie in zwart-wit of in kleur?

‘Op mijn instagramaccount, dat overigens wel nog @ellebandita heet, staat alles in zwart-wit. Ik was heel zwart-wit georiënteerd. Ook in het leven. Nu  probeer ik meer grijswaarden te accepteren. Kleur zal het nooit worden,  denk ik. Hoewel, ik heb nu ook een instagramprofiel waarop ik mijn kleurenfoto’s deel, @dustandshadowphotography. Kleur zie ik als geluk, als positief,  Yolo. Maar het leven is niet alleen maar kleur. Misschien is het voor mij meer sepia.

‘Anderzijds: mensen maken de wereld kleurrijk. Er is niet een stereotype waar iedereen in past. Dat wil ik ook in mijn programma’s laten zien. De verscheidenheid aan levenswijzen, zonder oordeel.

‘Door de personages in mijn programma’s word ik graag uitgedaagd. Als iemand de confrontatie zoekt, ga ik die aan. Dat is ook de kracht van Nachtdieren, denk ik. Mensen leggen ’s nachts sneller hun ziel op tafel. Zoals de man in de eerste aflevering, die met zijn fiets aan de hand door de straten struint, op zoek naar oud metaal. Hij vertelt vrijwel meteen over zijn scheiding, zijn schulden en het verbroken contact met zijn dochter. Dat emotioneert mij. Meer mensen zouden zo moeten kunnen zijn. Dan weet je meteen wat je aan iemand hebt. Take it or leave it.’

Zo bouw je een carrière op in een nieuw land

NRC, 05-10-2017

Mirela Sula oprichter Global Women Network

De Albanese Mirela Sula helpt vrouwen met het opbouwen van een carrière in een nieuw land.

Voor het drijvend restaurant Sea Palace aan de Oosterdokskade in Amsterdam poseert een groepje vrouwen met veel gelach en geroep voor een foto. Ze stappen vervolgens een rondvaartboot in. Voorop loopt een kleine vrouw met onberispelijk gekapt kort haar. Haar naam is Mirela Sula. Ze is de oprichtster van het Global Woman Network en even in Nederland voor een evenement van haar organisatie.

Sula, geboren in een klein dorpje in communistisch Albanië, zet zich al jaren in voor vrouwenrechten. Ze was een van de eerste leiders van de feministische organisatie Intellectual Women en ontwikkelde zich in haar land tot geprezen journalist, schrijver, psycholoog en activist.

Mirela Sula is psycholoog, schrijver en oprichter van het Global Women Network.

In 2014 verscheen haar zelfhulpboek Don’t Let Your Mind Go. Sula woont in Londen.

Vijf jaar geleden emigreerde ze naar Londen. Daar merkte ze hoe lastig het was om als nieuwkomer in een land je eigen beroep uit te oefenen. Ze besloot het ondernemerspad in te slaan en begon het Migrant Woman Magazine, een tijdschrift met interviews met ondernemende vrouwelijke migranten.

Het tijdschrift bleek een succes, en het begin van iets groters. Sula zocht de geïnterviewde vrouwen op en bracht ze met elkaar in contact. Zo ontstond een netwerk van migrantenvrouwen, die elkaar ondersteunden in het opbouwen van hun carrière.

Het aantal hoogopgeleide migranten in de Europese Unie neemt toe. Uit de jaarlijkse Global Skills Index van recruitmentbureau Hays en Oxford Economics blijkt dat 29 procent van de migranten in de EU hoogopgeleid is, een toename van 3 procent ten opzichte van vijf jaar eerder. Volgens het rapport is dit een van de belangrijkste redenen dat de druk op de mondiale arbeidsmarkt dit jaar voor het eerst sinds 2012 licht is afgenomen.

Maar hoe vind je in een nieuw land werk dat past bij jou en je opleidingsniveau? Of je nu uit Albanië of Zimbabwe komt, in de uitdagingen en kansen voor migrantenvrouwen zitten veel overeenkomsten, zegt Sula op de rondvaartboot met een glas champagne in haar hand. „Wie succesvol wil zijn en wil groeien, moet uit haar comfortzone treden. De eerste stap is eigenlijk al gezet door te emigreren.”

Als migrant voel je je een vreemde

De grootste barrières die vrouwelijke migranten volgens Sula ervaren bij het vinden van werk zijn de taal, de angst voor afwijzing en kritiek en een gebrek aan zelfvertrouwen. „Als migrant voel je je een vreemde. Het blijkt vaak lastig om te integreren op de werkvloer of daar überhaupt binnen te komen. Maar bedenk dat het een proces is. Oude culturele waarden moeten langzaam ruimte maken voor nieuwe.”

Dit geldt ook voor de nieuwe stroom vrouwelijke vluchtelingen, aldus Sula. Al merkt ze dat er onder deze groep in eerste instantie ook een andere behoefte is: „De vluchteling voelt zich vaak aangetast in haar menselijke waarden en heeft de behoefte aan een veilige omgeving om zichzelf weer te kunnen laten gelden. Die veilige omgeving willen wij graag bieden met het Global Women Network.”

Klaar om een koe te doden

Sula heeft geen concreet lesprogramma en ziet zichzelf ook niet als coach, zegt ze. Het liefst vertelt ze haar eigen verhaal, of dat van anderen, om te inspireren. Sula haalt haar mobiele telefoon tevoorschijn om een Facebookbericht te tonen. ‘Ik ben klaar om mijn koe te doden’ staat er boven de tekst. Sula licht toe: „Dat is een legende die ik vaak vertel. Die gaat over de leden van een arm gezin die heel hun leven hebben gebouwd rondom de enige koe die ze in hun bezit hebben. Hun leven verloopt moeizaam: de koe moet verzorgd worden, maar brengt niet genoeg op. Op een dag komt een spiritueel leraar in hun dorp en de dorpelingen vragen hem hoe het gezin geholpen kan worden. De man kijkt rond, loopt naar de weide waar de koe staat en steekt deze neer.”

Met dit verhaal, zegt Sula, wil ze illustreren dat we blind kunnen zijn voor hoe bepaalde verplichtingen ons meer tegenhouden dan ons tot dienst zijn. „Nadat ze hun koe zijn kwijtgeraakt, begint het gezin gewassen te verbouwen. Een jaar later hebben ze genoeg te eten en iets over om te verhandelen op de markt. De leraar had gezien dat de koe hen tegenhield.”

Wanneer de verplichting wegvalt, wordt ons brein noodgedwongen creatief, zegt Sula. Lachend: „Mijn eigen koe was mijn echtgenoot. Toen ik dat doorkreeg, besloot ik hem te verlaten. Niet veel later zat ik met twee koffers en mijn kind op het vliegtuig naar Londen.”

Heeft Sula als geslaagde vrouw niet makkelijk praten? Ook zij begon haar nieuwe bestaan in Londen met schoonmaakklusjes, vertelt ze. „De positie van migranten is kwetsbaar, maar tegelijkertijd gunstig. Ze kunnen helemaal opnieuw beginnen, de mogelijkheden liggen open.”

Ze adviseert migranten die schone lei zo snel mogelijk in te vullen met activiteiten die raken aan hun streven. „Als je toch nieuwe mensen moet ontmoeten, ga dan meteen naar plekken waar je deel van zou willen uitmaken. Durf contact te leggen. Investeer je tijd en kennis door mee te denken of vrijwilligerswerk te doen.”

Maar dat is niet haar enige advies. Door haar achtergrond als psycholoog weet Sula dat de emotionele basisbehoeften van vrouwen overal ter wereld hetzelfde zijn: liefhebben, ergens bij horen en geaccepteerd worden. „Wanneer deze behoeften niet vervuld worden, ligt depressie op de loer. Het vinden van een gemeenschap waar je bij kunt horen, maar ook bij kunt dragen creëert mogelijkheden.”

Tot slot adviseert ze nieuwkomers vooral om – cliché maar waar – niet op te geven. „Hou vol. Ook al voel je je nu nog verloren, weet dat je dapper en veerkrachtig bent. De eerste stap heb je al gezet.”

 

https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/05/vul-die-schone-lei-zo-snel-mogelijk-in-13336890-a1575979